مفصل ساکروایلیاک (SI) در دو طرف لگن قرار دارد و به استخوان خاجی متصل می‌شود. وظیفه اصلی این مفصل ایجاد تحرک روان و جذب ضربه از بدن در حین حرکت است. التهاب در مفصل ساکروایلیاک می‌تواند منجر به درد در ناحیه کمر، باسن و پاها شود و همچنین می‌تواند منجر به سفتی یا تحرک محدود در لگن شود که به آن ساکروایلئیت می‌گویند. چندین عامل می‌تواند باعث ایجاد ساکروایلئیت یا التهاب مفصل ساکروایلیاک شود، از جمله بارداری، آرتروز یا ضربه به مفصل ران.
افرادی که از التهاب مفصل ساکروایلیاک رنج می‌برند، می‌توانند از روش‌های گوناگون برای مدیریت و درمان استفاده کنند. اولین مرحله در این راه، تشخیص دقیق علت درد از طریق آزمایشات و تشخیص توسط پزشک است.
درمان‌های متداول برای التهاب مفصل ساکروایلیاک شامل مصرف داروهای مسکن، تزریق کورتیکواستروئیدها برای کاهش التهاب، تحریک الکتریکی، فیزیوتراپی و درمان‌های کایروپراکتیک می‌باشد. در موارد شدیدتر، جراحی مانند جراحی همجوشی مفصل نیز ممکن است به عنوان یک راه حل مدنظر قرار گیرد.
دلایل التهاب مفصل ساکروایلیاک
التهاب مفصل ساکروایلیاک ممکن است در اثر موارد مختلفی ایجاد شود. برخی از آن‌ها مستقیماً به تخریب مفصل مربوط می‌شوند و برخی دیگر ممکن است به دلیل عفونت درمان نشده ایجاد شده باشند.
- آرتریت تحلیل برنده: آرتروز ستون فقرات می‌تواند مفصل ساکروایلیاک را تحت تأثیر قرار دهد. هنگامی که تحلیل رفتن مفاصل رخ می‌دهد، می‌تواند باعث التهاب و درد شود.
- اسپوندیلو آرتروپاتی: اسپوندیلو آرتروپاتی مجموعه‌ای از شرایط التهابی ستون فقرات از جمله اسپوندیلیت آنکیلوزان است. این شرایط ممکن است باعث التهاب در مفصل ساکروایلیاک شود.
- اختلال عملکرد مفصل ساکروایلیاک: اگرچه بسیاری از افراد از لفظ ساکروایلئیت و اختلال عملکرد مفصل ساکروایلیاک به جای یکدیگر استفاده می‌کنند، اما این دو شرایط در واقع متفاوت هستند. ساکروایلئیت به طور مستقیم به التهاب مفصل اشاره دارد و اختلال عملکرد ممکن است باعث التهاب شود.
- تروما: اگر بیمار اخیراً دچار حادثه رانندگی شده یا از ناحیه باسن آسیب جدی دیده باشد، ممکن است به مفصل ساکروایلیاک آسیب برساند و در نتیجه التهاب ایجاد کند.
- بارداری: زنان باردار اغلب از بیماری ساکروایلیاک رنج می‌برند زیرا با بزرگ شدن لگن برای زایمان، مفاصل SI کشیده می‌شوند.
- عفونت: ممکن است عفونت در مفاصل ساکروایلیاک رخ دهد، یا عفونت قبلی مانند عفونت ادراری می‌تواند باعث التهاب مفصل ساکروایلیاک شود.
علائم درد مفصل ساکروایلیاک
برخی از علائم شایع اختلال عملکرد مفصل ساکروایلیاک عبارتند از:
- کمردرد: معمولاً یک درد مبهم در یک طرف کمرتان وجود دارد که ممکن است تا ران کشیده شود.
- درد باسن: درد می‌تواند از یک درد خفیف گرفته تا یک درد شدید و تیز باشد که در طول یک یا هر دو پا گسترش می‌یابد.
- کمردرد هنگام بالا رفتن از پله‌ها: فعالیت‌هایی که نیاز به پیچ خوردن لگن دارند ممکن است باعث ایجاد درد مفصل ساکروایلیاک شوند.
- دشواری در نشستن یا دراز کشیدن در یک طرف: غالباً به عنوان یک درد در یک طرف احساس می‌شود که باعث می‌شود وزن خود را به یک طرف بیندازید تا درد در طرف دیگر کاهش یابد.
لازم است که یک متخصص علت کمردرد شما را تشخیص دهد. اگرچه علائم ممکن است مشابه باشد، اما درمان‌ها به میزان زیادی به علت زمینه‌ای بستگی خواهد داشت.
تشخیص
ترکیبی از روش‌های تصویربرداری و تست‌های آزمایشگاهی می‌تواند به تشخیص کمک کند.
ابزارهای تصویربرداری
معاینه فیزیکی و تست پزشکی ابزارهای تشخیصی مهمی هستند و می‌توانند سرنخ‌های زیادی را در مورد مشکل اساسی ارائه دهند.
برای ارزیابی قطعی وجود التهاب مفصل ساکروایلیاک، پزشک شما به آزمایش‌های تصویربرداری مانند اشعه ایکس، ام آر آی یا سی تی اسکن نیاز دارد.
این موارد می‌توانند به تشخیص وجود التهاب مفصل ساکروایلیاک کمک کنند، اما پزشکان همچنین باید علت اصلی التهاب مفصل ساکروایلیاک را نیز تشخیص دهند.
اشعه ایکس آنچه در استخوان‌های شما اتفاق می‌افتد را نشان می‌دهد و آن را به ابزاری مناسب برای پیگیری تغییرات استخوان‌های لگن و ستون فقرات با پیشرفت بیماری تبدیل می‌کند. برای دهه‌ها، اشعه ایکس تنها آزمایش تصویربرداری بود که برای تشخیص التهاب مفصل ساکروایلیاک (و اسپوندیلیت) استفاده می‌شد. با این وجود مشکل استفاده از اشعه ایکس این است که ممکن است سال‌ها طول بکشد تا شواهد بیماری مشخص شود.
ام آر آی‌های تخصصی (که بعد از اشعه ایکس یا سی تی اسکن تجویز می‌شود) اغلب مفیدترین گزینه در بین گزینه‌های تصویربرداری تشخیصی هستند. این تکنیک‌ها به پزشکان امکان می‌دهد تا التهاب فعال را که عامل تغییرات استخوان است ببینند. به همین دلیل، در بعضی موارد استفاده از ام آر آی در جلوگیری از اتلاف زمان جهت تشخیص دقیق درد مفصل ساکروایلیاک برای بیماران مفید است. بسته به نوع بیمه شما، ممکن است نیاز به طب فیزیکی داشته باشید یا تایید کنید که قبل از انجام ام آر آی، یک برنامه تمرینی در خانه را امتحان کرده‌اید.
اگر اعتقاد بر این است که فردی به نوعی اسپوندیلوآرتریت التهابی دارد، گاهی از اشعه ایکس یا سی تی برای وجود یا عدم وجود التهاب مفصل ساکروایلیاک برای کمک به تعیین نوع اسپوندیلوآرتریت موجود، استفاده می‌شود. به عنوان مثال، افراد مبتلا به اسپوندیلیت آنکیلوزان معمولاً التهاب مفصل ساکروایلیاک را مشاهده می‌کنند که توسط اشعه ایکس یا سی تی اسکن (و همچنین ام آر آی) قابل مشاهده است. افراد دچار مشکلات دیگر ممکن است دچار التهاب مفصل ساکروایلیاک باشند که فقط با ام آر آی قابل مشاهده است.
تست‌های آزمایشگاهی
سایر تست‌های آزمایشگاهی نیز گاهی اوقات در ارزیابی علل اساسی التهاب مفصل ساکروایلیاک مفید هستند. این تست‌ها ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- آزمایشات مربوط به عفونت
- آزمایش ژنتیکی برای HLA-B27 (که ممکن است نوعی اسپوندیلوآرتریت را نشان دهد)
- آزمایشات CRP یا ESR (که ممکن است نشان دهنده یک بیماری التهابی زمینه‌ای باشد)
درمان اختلال عملکرد مفصل ساکروایلیا
برنامه درمانی خاص برای هر بیمار به علت اصلی بیماری و نوع و شدت علائم بستگی دارد. استفاده از ترکیبی از روش‌های غیر جراحی برای بسیاری از بیماران در کاهش علائم آن‌ها موثر است، اگرچه گزینه‌های جراحی برای موارد شدید در دسترس است.
درمان‌های معمول برای التهاب مفصل ساکروایلیاک شامل موارد زیر است:
استراحت
با اجتناب یا حداقل اصلاح فعالیتی که درد را تشدید می‌کند، التهاب مفصل ساکروایلیاک کاهش می‌یابد. همچنین ایجاد و حفظ وضعیت مناسب بدن بسیار مهم است.
بسته‌های یخ یا گرما
معمولاً درمان این نوع درد با استفاده از بسته‌های یخ یا سرما صورت می‌گیرد که به منظور کاهش التهاب در ناحیه مورد نیاز، به صورت مداوم و در فواصل زمانی 15 تا 20 دقیقه اعمال می‌شود. همچنین، استراحت نیز برای تسکین علائم درد توصیه می‌شود. بسته به شدت درد، ممکن است استفاده از یخ را تا 2 هفته پیوسته ادامه داد. همچنین، استفاده از یک کمپرس گرم بر روی مفصل می‌تواند به تسکین درد و ناراحتی کمک کند، زیرا این اقدام می‌تواند جریان خون را تحریک کرده و مواد مغذی ترمیمی را به مفصل جذب کند.
پس از کاهش التهاب، توصیه می‌شود به تدریج به فعالیت‌های طبیعی بازگردید و فعالیت‌های روزمره خود را از نو شروع کنید.
تغییر وضعیت خواب
درد شب و صبح ممکن است با اصلاح وضعیت خواب شما کاهش یابد. بسیاری از بیماران مبتلا به التهاب مفصل ساکروایلیاک، با خوابیدن به پهلو و قرار دادن بالشی بین زانوها برای ترازبندی صحیح باسن، راحت‌ترین حالت را دارند.
داروها
پزشک شما ممکن است داروهای مسکن و همچنین داروهای ضد التهابی برای کاهش تورم که معمولاً درد ایجاد می‌کند، تجویز کند.
مسکن‌ها. داروهای بدون نسخه، مانند ایبوپروفن (با نام ادویل یا موترین IB فروخته می‌شود) و استامینوفن (که اغلب با نام تینلول به بازار عرضه می‌شود) می‌توانند تسکین موقتی کافی به همراه داشته باشند. با این حال، برخی از عوارض جانبی این داروها، از جمله ناراحتی‌های معده و مشکلات کلیوی و کبدی، مشاهده شده است. در صورت عدم تسکین کافی قرص‌های بدون نسخه، نسخه‌های قوی‌تر این داروها ممکن است با نسخه پزشک در دسترس باشند.
شل کننده‌های عضله. اسپاسم عضلانی که اغلب بیماران تجربه می‌کنند، ممکن است با استفاده از داروهای شل کننده عضلات، مانند سیکلوبنزاپرین (فلکسریل، آمریکس) کاهش یابد.
محافظ، بریس و کمربند
وقتی مفصل ساکروایلیاک “بیش از حد متحرک” باشد یا خیلی شل باشد، می‌توان یک بریس “ارتوتیک” یا بریس ساکروایلیاک به اندازه کمربند نسبتاً پهن به دور کمر استفاده کرد و برای ایجاد ثبات در ناحیه، کاملاً آن را بکشید. این امر در مواقعی که مفصل ملتهب یا دردناک است، می‌تواند بسیار مفید باشد. وقتی آرام شد، می‌توان محافظ را برداشت.
فیزیوتراپی و ورزش
فیزیوتراپی و ورزش منظم نیز می‌توانند به طور قابل توجهی در درمان اسپوندیلیت آنکیلوزان موثر باشند. در فیزیوتراپی، یک برنامه تمرینی مناسب با حرکات کششی، تقویتی و استقامتی برای شما تهیه می‌شود.
تمرینات اصلاحی نیز می‌توانند به شما کمک کنند. متخصصان فیزیوتراپی به بیماران این بیماری تمریناتی از قبیل لیفت پای مستعد و کشش لگن را توصیه می‌کنند.
در تمرین لیفت پای مستعد، با کشش عضلات ران می‌توان درد کمر را کاهش داد. برای انجام این تمرین، در حالت خوابیده، با استفاده از عضلات گلوتئال و همسترینگ، پای خود را از روی مفصل ران بالا بیاورید و سپس به آرامی پا را به زمین بیاورید. این کار را با پای دیگرتان نیز تکرار کنید.
تمرین کشش لگن نیز می‌تواند به تسکین درد کمک کند. برای انجام این تمرین، در حالت خوابیده، یکی از پاهایتان را تا جایی که می‌توانید به سمت بالا در طرف مقابل بالا بیاورید و سپس پا را به سمت عقب پایین بکشید. این کار را در سمت دیگر نیز تکرار کنید.
تزریق در مفصل
تزریق کورتیکواستروئیدها به طور مستقیم در مفصل می‌تواند درد و التهاب را تسکین دهد. با این حال، این تزریقات کورتیکواستروئید باید فقط چند بار در سال انجام شود، زیرا این داروها می‌توانند استخوان‌های ساکروایلیاک و تاندون‌ها را ضعیف کنند.
جراحی
در موارد شدید که درد با روش‌های غیر جراحی تسکین نمی‌یابد و این شرایط زندگی روزمره را تحت تأثیر قرار می‌دهد، ممکن است نیاز به جراحی باشد. همجوشی مفصل ساکروایلیاک با استفاده از ایمپلنت‌های فلزی استخوان خاجی و ایلئوم را به منظور تسکین درد به هم جوش می‌دهد.
