ستون فقرات، منحنی طبیعی در گردن، تنه و پایین کمر ایجاد می‌کند که به شما این امکان را می‌دهد تا ضربات را جذب کرده و وزن سر شما را نگه دارد. وقتی این انحنا در ناحیه کمر برجسته شود، به آن “لوردوز” یا “گودی کمر” گفته می‌شود. این وضعیت ممکن است در دوران کودکی به عنوان یک بیماری خوش‌خیم یا بعداً در زندگی به دلیل وضعیت بد بدن، پوکی استخوان، چاقی، دیسکیت (التهاب دیسک‌های بین مهره‌ای) یا اسپوندیلولیستز (چیدمان نادرست مهره‌ها) ایجاد شود. در این حالت باسن بیش از حد طبیعی به بیرون رانده می‌شود.
گودی کمر فشار بیش‌تری به ستون فقرات وارد می‌کند که باعث درد، اسپاسم عضلانی، مشکلات مثانه یا روده، یا بی‌حسی و احساس گزگز می‌شود. اگر در صورت خم شدن به جلو منحنی ستون فقرات اصلاح شود، ممکن است به درمان نیاز نباشد. درمان به موقع می‌تواند از عوارض بعدی مانند کمردرد مزمن یا آرتروز جلوگیری کند.
درمان گودی کمر شامل فیزیوتراپی برای بهبود قدرت و انعطاف‌پذیری، کاهش وزن در صورت نیاز، استفاده از بریس برای کودکان خردسال، مصرف داروهایی برای درد و تورم و در موارد شدید، جراحی است.
برای کسب اطلاعات بیشتر درباره‌ی درمان گودی کمر و یا برای رزرو نوبت در مطب دکتر مهسا مظاهری متخصص طب فیزیکی و توانبخشی با شماره تلفن‌های 03132372301 – 09398670202 تماس حاصل فرمایید.
چه عواملی باعث گودی کمر می‌شود؟
این اشتباه است که بگوییم گودی کمر برای افراد یک گروه سنی خاص اتفاق می‌افتد. این ممکن است برای یک فرد در هر سنی رخ دهد. فیزیوتراپیست به عنوان متخصص ناهنجاری ستون فقرات، گودی کمر را با شرایط و عوامل زمینه‌ساز مرتبط می‌کند.
- چاقی: چاقی، فشار نامتعادل اضافی را روی ستون فقرات وارد می‌کند و باعث تغییر شکل آن می‌شود.
- خوابیدن روی شکم خود – ممکن است اثرات خوابیدن بسته به سخت یا نرم بودن تشک شما متفاوت باشد. برای مثال، اگر روی شکم می‌خوابید و سرتان را روی یک بالش قرار می‌دهید و با دست‌ها و بازوهایتان سعی می‌کنید بدن خود را در رختخواب به طرف بالا بکشانید، احتمالاً لگن خود را به جلو هل می‌دهید و وضعیت گودی کمر را بدتر می‌کنید. بهتر است سعی کنید به پشت بخوابید.
- نشستن در حالتی که لگن خلفی به سمت بیرون خم می‌شود – اگر در حالی که پاها را در زیر خود جمع کرده‌اید، نشسته‌اید و قسمت جلوی لگن شما به سمت بالا متمایل است، بافت‌ها را برای سازگاری و نگه داشتن این شکل نادرست تقویت می‌کنید.
- ایستادن مداوم در وضعیت نادرست – اطمینان حاصل کنید که همیشه درست بایستید. استخوان ران خود را بکشید تا جایی که با استخوان مچ پا هم‌سو شود. ایستادن نادرست فقط وضعیت شما را بدتر می‌کند.
- کشش بیش از حد خم کننده‌های ران – در افراد دچار گودی کمر، خم کننده‌های ران دچار کشیدگی شده است، بنابراین اگر این کشیدگی‌های ران را بیش از حد تشدید کنید، عضلات ران ضعیف‌تر و وضعیت گودی کمر بدتر می‌شود.
- حاملگی: مطالعات نشان می‌دهد گودی کمر در زنان باردار پاسخی جبرانی از ستون فقرات است زیرا سعی در تنظیم مجدد مرکز ثقل دارد. که به صورت کمردرد، شکم و باسن برجسته که از ویژگی‌های معمولی لوردوتیک است، ظاهر می‌شود.
- دیسکیت: دیسکیت نوعی بیماری است که با التهاب دیسک‌های بین مهره‌ای مقابله می‌کند. این ممکن است در اثر استفاده بیش از حد به دلیل آسیب‌دیدگی در ورزش و یا بلند کردن اجسام سنگین در موقعیت نامناسب رخ دهد.
- پوکی استخوان: پوکی استخوان یک بیماری استخوانی است که در آن استخوان‌ها ضعیف می‌شوند. هم‌چنین می‌تواند در اثر شکستگی‌های فشاری (به معنی افتادن روی زمین، سرفه شدید، یا بلند کردن اجسام سنگین که ممکن است باعث شکستگی ستون فقرات شود) ایجاد شود. این شکستگی می‌تواند باعث تغییر شکل ستون فقرات شود و هم‌چنین می‌تواند بر روی اعصاب اطراف تأثیر بگذارد.
- مهره‌های نامرتب: مهره‌های نامرتب هم‌چنین می‌توانند فشار زیادی به دیسک‌های بین مهره‌ای وارد کنند و باعث تحلیل رفتن آن‌ها شود.
- اسپوندیلولیستز: اسپوندیلولیستز نوعی بیماری نخاعی است که در آن مهره از موقعیت طبیعی خود خارج می‌شود.
- اختلالات ارثی بافت پیوند: در شرایطی مانند سندرم اهلرز دانلوس (Ehlers-Danlos) و سندرم مارفان، استخوان‌ها و بافت‌های هم‌بند بیش از حد رشد می‌کنند و باعث بی‌ثباتی ستون فقرات می‌شوند.
علائم گودی کمر چیست؟
درد عضلانی شایع‌ترین علامت گودی کمر است. انحنای غیرطبیعی ستون فقرات باعث کشش عضلات در جهات مختلف و در نتیجه انقباضات عضلانی می‌شود. محدودیت حرکتی ممکن است در گردن یا کمر وجود داشته باشد.
گودی کمر را می‌توان با خوابیدن به پشت بر روی یک سطح صاف و کشیدن دست در فضای بین سطح صاف و منحنی پشت بررسی کرد. در گودی کمر دست به راحتی از این فضا عبور می‌کند. بسته به شدت بیماری علائم گودی کمر شامل موارد زیر است:
- باسن برجسته و انحنای ستون فقرات به شکل C است.
- فاصله بین کمر و سطح صاف در حالت دراز کشیدن بسیار بیشتر است.
- درد در ناحیه کمر.
- مشکل در صاف ایستادن.
- در انجام حرکات خاص مشکل دارید.
تشخیص
تشخیص اساسی گودی کمر با یک معاینه بدنی آغاز می‌شود. پزشکان معمولاً وضعیت خم شدن به جلو، حالت خم کناری و وضعیت بدنی را بر روی یک سطح صاف بررسی می‌کنند تا ستون فقرات را در موقعیت‌های مختلف مشاهده کنند. اگر انعطاف‌پذیری منحنی لوردوتیک به درستی حفظ شود، هیچ مسئله سلامتی ایجاد نمی‌کند، اما عدم تحرک ستون فقرات نیاز به درمان پزشکی مناسب دارد.
برای تعیین علت زمینه‌ای، آزمایشات زیر انجام می‌شود:
- اشعه ایکس ستون مهره: اندازه‌گیری رادیوگرافی برای ارزیابی تعادل صفحه ساژیتال.
- اشعه ایکس ستون فقرات لومبوساکرال برای بررسی وضعیت مهره C7-S1.
- ام‌آرآی ستون فقرات.
- تست‌های آزمایشگاهی شامل آزمایش خون.
درمان گودی کمر
هدف از درمان گودی کمر، توقف پیشرفت منحنی و کاهش تغییر شکل غیرطبیعی استخوان های کمر است. روش درمانی بستگی به شدت گودی کمر دارد. اگر گودی کمر با وضعیت بد بدن همراه باشد، تمرینات ساده ممکن است کافی باشد. اما اگر گودی کمر ناشی از مشکلات لگن باشد، باید به عنوان بخشی از درمان مشکلات لگن مورد توجه قرار گیرد.
- مراقبت: اهمیت مراقبت از منحنی‌ها – بلافاصله پس از تشخیص منحنی غیرطبیعی در ستون فقرات، مراقبت و کنترل منحنی بسیار حیاتی است. در بسیاری از موارد، وضعیت ستون فقرات فقط نیاز به نظارت دقیق در طول رشد اسکلت بدن دارد. پزشک شما باید تصمیم بگیرد که چه برنامه درمانی‌ای برای شما مناسب است.
- فیزیوتراپی: با هدف بهبود عملکرد فیزیکی بدن، فیزیوتراپیست با شما همکاری می‌کند تا برنامه‌های ورزشی و روش‌های درمانی دیگر برای کاهش درد و بازگرداندن تعادل عضلانی که اغلب با ناهنجاری‌های ستون فقرات همراه است، ارائه کند.
- بریس: اگر منحنی شما نشانه‌های بدتر شدن قابل توجهی داشته یا در حال حاضر بیش از 30 درجه است و هنوز در حال رشد هستید، ممکن است پزشک یک بریس مناسب را توصیه کند.
در موارد شدیدتر، گودی کمر ممکن است به جراحی نیاز داشته باشد.
بهترین حرکات اصلاحی برای گودی کمر چیست؟
تمرین عضلات همسترینگ
برای شروع این کشش، باید از یک توپ کوچک نرم استفاده کنید تا تنش و گرفتگی عضلات همسترینگ را به سمت زانوی خود آزاد کنید. این کار را به مدت 1 تا 2 دقیقه روی هر دو پا تکرار کنید.
کشش همسترینگ
حالا که عضلات همسترینگ شما کمی شل شده است، روی کمر بخوابید، یک پا را با یک حوله یا بندهای ورزشی از ساق پا بالا نگه دارید و با فشار ضربه بزنید. 5 تا 7 بار بر روی هر پا انجام دهید.
تحرک ستون فقرات
ابتدا غلتک کف را روی ناحیه فوقانی پشت خود قرار داده و با دستان پشت سر خود را به سمت بالا بلند کنید و در قسمت بالایی کمر خم شوید. شکم خود را در داخل نگه دارید. 20 بار تکرار کنید.
حرکت پلانک
به روی زمین بروید و به مدت 30 ثانیه حالت پلانک را حفظ کنید. اطمینان حاصل کنید که لگن شما به حالت گودی کمر فرو نمی‌رود. اطمینان حاصل کنید که چگونه یک پلانک را انجام می‌دهید، اگر این کار را اشتباه انجام دهید، فقط گودی کمر خود را بدتر خواهید کرد. 5 ست 30 ثانیه‌ای انجام دهید.
