درد مچ پا از چیست؟ ( دررفتگی، آرتروز، شکستگی استخوان، بورسیت و …)

درد مچ پا به هر نوع درد یا ناراحتی اطلاق می‌شود که بر هر قسمتی از مچ پا تأثیر می‌گذارد. این نوع درد می‌تواند به دلایل مختلفی از جمله آسیب، آرتروز و ساییدگی معمولی رخ دهد. با توجه به علت، ممکن است درد یا سفتی را در هر نقطه از مچ پا احساس کنید و ممکن است مچ پا نیز متورم شود و نتوانید فشاری را روی آن تحمل کنید.

درمان درد مچ پا معمولاً با استراحت، استفاده از یخ و داروهای ضد درد بدون نیاز به نسخه پزشکی انجام می‌شود. متخصصان فیزیوتراپی می‌توانند به درمان صدمات و آرتروز مچ پا کمک کنند و اغلب مشکلات مربوط به مچ پا را بدون نیاز به جراحی درمان کنند. اما در مواردی مانند شکستگی استخوان مچ پا یا درمان ناموفق درد مچ پا با روش‌های غیرجراحی، عمل جراحی ممکن است ضروری باشد. اگر از ناحیه مچ پا آسیب دیده‌اید یا عمل جراحی انجام داده‌اید، متخصص فیزیوتراپی نیز می‌تواند به بهبود شما کمک کند. او با تقویت عضلات حمایت‌کننده پا و مچ پا، درد را تسکین می‌دهد و از بروز آسیب‌دیدگی‌های بعدی جلوگیری می‌کند.

شایع‌ترین علل درد مچ پا

درد مچ پا ممکن است ناشی از صدمات و بیماری‌های مختلفی باشد. برخی از شایع‌ترین عواملی که باعث بروز درد مچ پا می‌شوند عبارتند از:

• بورسیت: کیسه‌های پر از مایعی به نام بورس هنگام حرکت از وارد شدن ضربه به استخوان‌ها جلوگیری می‌کنند. بورسیت زمانی اتفاق می‌افتد که این کیسه‌ها تحریک و ملتهب می‌شوند.
• شکستگی: تصادف یا جراحت می‌تواند باعث شکستگی استخوان شود. درجه شکستگی مچ پا از خفیف تا شدید متغیر است. مچ پای شکسته می‌تواند استخوان‌های هر قسمت از مفصل مچ پا را درگیر کند و باعث بروز تورم و درد مچ پا می‌شود.
• دررفتگی مچ پا: دررفتگی مچ پا یکی از علت‌های شایع درد مچ پا است. این مشکل زمانی رخ می‌دهد که رباط‌ها کشیده یا پاره می‌شوند و ممکن است زمانی اتفاق افتد که مچ پا به شدت از موقعیت طبیعی خود خارج شود.
• تاندونیت: التهاب و تحریک تاندون به صورت آسیب بافت نرمی است که تحت عنوان تاندونیت شناخته می‌شود. تاندون‌ها عضلات را به استخوان‌ها متصل می‌کنند و گاهی اوقات ممکن است تاندون پاره شود (مانند پارگی تاندون آشیل) که نیاز به ترمیم از طریق عمل جراحی دارد.

بسیاری از بیماری‌ها، اختلالات و مشکلات دیگر نیز می‌توانند منجر به بروز درد مچ پا شوند. این موارد عبارتند از:

• • آرتروز: درد و سفتی در مفصل مچ پا می‌تواند ناشی از آرتروز مچ پا باشد. آرتروز زمانی اتفاق می افتد که غضروف (بافتی در مفاصل که از وارد شدن ضربه به استخوان‌ها جلوگیری می‌کند) از بین برود. از بین رفتن غضروف باعث ساییدگی استخوان‌ها به یکدیگر می‌شود. صدمات و استفاده بیش از حد می‌توانند منجر به بروز آرتروز شوند. آرتروز در افراد بالای 65 سال شایع‌تر است. انواع مختلف آرتروز می‌توانند مچ پا را تحت تأثیر قرار دهند. انواع رایج این بیماری شامل آرتریت روماتوئید و استئوآرتریت هستند.
  • صافی کف پا: قوس بسیار کم (یا فقدان قوس) کف پا می‌تواند باعث بروز درد و تورم در مچ پا و پا شود. گاهی اوقات قوس کف پا در کودکان به طور طبیعی تکامل نمی‌یابد و منجر به بروز چنین وضعیتی می‌شود.
  • نقرس: این بیماری نوعی آرتریت است. نقرس ناشی از تجمع اسید اوریک در سراسر بدن است. به طور معمول اسید اوریک از طریق ادرار از بدن دفع می‌شود. اسید اوریک اضافی بلورهایی ایجاد می‌کند که در مفاصل رسوب می‌کنند. نقرس مچ پا می‌تواند بسیار دردناک باشد.
  • عفونت: انواع مختلف عفونت از جمله سلولیت می‌تواند باعث تورم و درد در مفصل مچ پا شود. عفونت استخوان تحت عنوان استئومیلیت می‌تواند ناشی از باکتری استافیلوکوکوس باشد.

تسکین درد مچ پا

بیشتر انواع درد مچ پا با استراحت، استعمال یخ و داروهای ضد درد بدون نسخه بهبود می‌یابند. از دستورات مربوط به درمان‌های خانگی پزشک خود برای بهبود درد مچ پا پیروی کنید. پزشک ممکن است روش RICE (استراحت، یخ، استفاده از باند الاستیک و قرار دادن پا در سطحی بالاتر از قلب) را توصیه کند. در صورت احساس درد شدید یا تداوم درد مچ پا پس از چند روز مراقبت در خانه، به پزشک خود مراجعه کنید.

متداول‌ترین درمان‌های خانگی برای بهبود درد مچ پا عبارتند از:

• استراحت: در صورت رگ به رگ شدن یا دررفتگی مچ پا باید مدتی استراحت کنید. با پزشک خود در مورد مدت زمان مورد نیاز استراحت صحبت کنید. عصا یا چکمه پیاده‌روی می‌تواند به شما در راه رفتن کمک کند بدون این که روی مچ پای خود فشاری وارد کنید.
• یخ: جهت کاهش تورم هر چند ساعت بسته یخ یا کمپرس سرد را به مدت 15 تا 20 دقیقه روی ناحیه قرار دهید.
• استفاده از باند: با پزشک در مورد پیچاندن باند الاستیک در اطراف مچ پای خود برای کاهش التهاب مشورت کنید. مراقب باشید باند را خیلی محکم نپیچید.
• ارتفاع: قرار دادن مچ پا در ارتفاعی بالاتر از قلب تورم را کاهش می‌دهد. همچنین سعی کنید هنگام خواب پای خود را در سطحی بالاتر از قلب قرار دهید.
• داروهای ضد درد بدون نسخه: داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAIDs) می‌توانند درد را تسکین و تورم را کاهش دهند. قبل از مصرف هرگونه دارو با پزشک خود مشورت کنید.
• کفش‌های حمایتی: از پشتیبانی کافی کفش‌ها از کف و مچ پا اطمینان حاصل کنید. از پوشیدن دمپایی، صندل و کفش‌های گشاد خودداری کنید. پوشیدن کفش مناسب هنگام ورزش بسیار مهم است. انجام فعالیت‌هایی مانند بسکتبال و والیبال به ویژه با کفش نامناسب می‌تواند منجر به بروز آسیب‌دیدگی مچ پا شود.

درمان درد مچ پا

اکثر آسیب‌های مچ پا با انجام درمان‌های خانگی بهبود می‌یابند. آسیب‌های شدیدتر ممکن است نیاز به انجام عمل جراحی داشته باشند. نوع روش درمانی بستگی به علت درد مچ پا دارد. درمان‌های متداول برای بهبود درد مچ پا عبارتند از:

• بریس و اسپلینت: استفاده از بریس می‌تواند درد را تسکین داده و مچ پا را تثبیت کند. برخی از بریس‌ها برای فعالیت‌های خاص بهتر هستند. از پزشک خود بخواهید بریسی را که مناسب سبک زندگی شما است توصیه کند.
• آسپیراسیون مفصل: در طول این روش پزشک متخصص سوزنی را داخل مفصل قرار داده و مایع اضافی را خارج می‌کند. آسپیراسیون مفصل درد و تورم را تسکین می‌دهد.
• دارو: چندین نوع دارو می‌توانند التهاب را کاهش و درد مچ پا را تسکین دهند. داروهای تجویزی برای درمان آرتروز و نقرس می‌توانند درد و تورم را به میزان قابل توجهی کاهش دهند.
• ارتز: ارتزها کفی‌هایی هستند که در داخل کفش قرار می‌گیرند. می‌توانید ارتزها را از فروشگاه خریداری کنید یا پزشک می‌تواند آن‌ها را به صورت سفارشی برای پای شما تهیه کند. ارتزها ضمن ایجاد تراز مناسب، پا را تثبیت و حمایت می‌کنند.
• طب فیزیکی (PT): برنامه شخصی‌سازی شده طب فیزیکی به شما در تقویت انعطاف‌پذیری و قدرت عضلات مچ پا کمک می‌کند. متخصص طب فیزیکی برنامه‌ای مخصوص شامل تمرینات و حرکات خاصی را برای شما طراحی می‌کند. حتماً تمرینات و حرکات کششی خود را به طور منظم انجام دهید.
• تزریق استروئید: در این روش پزشک داروهای ضد التهابی را مستقیماً به مفصل شما تزریق می‌کند. تزریق کورتیزون باعث کاهش التهاب و درد می‌شود.
• عمل جراحی: طیف وسیعی از روش‌های جراحی مچ پا وجود دارند که می‌توانند پارگی رباط‌ها یا تاندون‌ها را ترمیم کنند. برخی از گزینه‌ها درد آرتروز را تسکین می‌دهند یا کف پای صاف را اصلاح می‌کنند. عمل جراحی تعویض مفصل مچ پا می‌تواند درد را تسکین داده و عملکرد این اندام را بازیابی کند.

ورزش‌های مناسب برای درد مچ پا

اگر از درد مچ پا رنج می‌برید، انجام تمرینات ورزشی می‌تواند به شل شدن عضلات و تاندون‌ها، بازیابی حرکت مجدد طبیعی مچ پا و کاهش درد کمک کند. در ادامه پنج تمرین ساده برای بهبود درد مچ پا شرح داده شده‌اند که می‌توانید آن‌ها را در خانه امتحان کنید:

چرخاندن مچ پا

چرخاندن ملایم مچ پا به بهبود طیف وسیعی از حرکت‌ها کمک می‌کند و به آرامی توانایی حرکت مچ پا را افزایش می‌دهد. این تمرین را می‌توانید به صورت نشسته یا خوابیده انجام دهید.

• مچ پای خود را به آهستگی و به صورت دایره‌ای شکل به چپ و سپس به راست بچرخانید.
• اگر از این کار خسته شدید، سعی کنید با پای خود حروف الفبا را ترسیم کنید. این کار را با هدایت انگشت بزرگ پای خود انجام دهید.
• در حین انجام تمرین بر استفاده از انگشتان، کف و مچ پا تمرکز کنید. کل پای خود را حرکت ندهید.

کشش با استفاده از حوله

این تمرین باعث کشش پاشنه آشیل و فاسیای کف پا می‌شود که معمولاً دو عامل اصلی بروز درد پا و مچ پا هستند.

• روی زمین بنشینید و هر دو پا را بکشید.
• حوله‌ای را دور انگشتان هر دو پا بپیچید.
• حوله را کمی به عقب بکشید، تا زمانی که در قسمت پایینی و پشت ساق پا احساس کشیدگی کنید.
• حرکت کشش را به مدت 30 ثانیه در هر بار انجام دهید.

بلند کردن آهسته پاشنه

بلند کردن پاشنه پا یک تمرین عالی برای کشش مچ پا است که برای درمان و جلوگیری از درد داخلی مچ پا بسیار مفید است.

برای انجام این تمرین، می‌توانید در مقابل یک میز، پیشخوان یا صندلی به صورتی عادی ایستاده و پاها را به اندازه‌ی عرض ران از هم فاصله داده و سپس به آرامی روی نوک انگشتان پا بلند شوید. سپس پاشنه‌های خود را از زمین بلند کنید و به آرامی پای خود را پایین بیاورید. این کار را به آهستگی و با حرکت‌های نرم و آرام انجام دهید.

بلند کردن انگشتان و پاشنه پا

حین این تمرین نه تنها پاشنه پا بلکه انگشتان پا نیز بلند می‌شوند.

• کف پاهای خود را کاملاً روی زمین قرار دهید.
• هر دو پاشنه را از روی زمین بلند کرده و چند ثانیه قبل از پایین آوردن نگه دارید.
• سپس انگشتان پا را از روی زمین بلند کرده و چند ثانیه قبل از پایین آوردن نگه دارید.
• حداقل پنج بار این تمرین را تکرار کنید.

چرخاندن توپ تنیس

هنگام استفاده از مچ پا و راه رفتن روی انواع سطوح، مفصل باید خم شود. تمرین زیر شامل انواع مختلف حرکت برای مفصل است و می‌تواند برای مقابله با درد مچ پا استفاده شود.

• روی پا بایستید و یک توپ تنیس (یا توپی با اندازه مشابه) را زیر قوس کف پا قرار دهید.
• به آرامی توپ را زیر پای خود به عقب و جلو حرکت دهید تا به هر یک از مفاصل پا فشار وارد کنید.
• توپ را به مدت سه دقیقه در هر طرف بچرخانید. در صورت لزوم فشار بیشتر یا کمتری را در مناطق مختلف اعمال کنید.

تمرینات روزانه مانند تمرین فوق به کشش و تقویت مچ پا کمک می‌کنند. بنابراین انجام این تمرینات نه تنها درد مچ پا را بهبود می‌بخشد، بلکه به جلوگیری از بروز ناراحتی و دردهای مداوم در مفصل نیز کمک خواهد کرد. تکرار مکرر و روزانه تمرینات فوق اثربخشی را افزایش می‌دهد اما ممکن است مشکلات زمینه‌ای را درمان نکند.

چگونه می‌توان از بروز درد مچ پا جلوگیری کرد؟

برای جلوگیری از درد مچ پا، انجام برخی اقدامات ساده می‌تواند مفید باشد. در ادامه، به برخی از روش‌هایی که می‌توانند کمک کننده در جلوگیری از درد مچ پا باشند، اشاره خواهیم کرد:

1- حفظ وزن سالم: وزن اضافی می‌تواند فشار زیادی بر مفاصل، از جمله مچ پا، ایجاد کند. بنابراین، حفظ وزن سالم می‌تواند به جلوگیری از درد مچ پا کمک کند.

2- تقویت سایر عضلات: با تمرین و تقویت سایر عضلات بدن، می‌توانید از مچ پا خود حمایت کنید و خطر آسیب‌دیدگی را کاهش دهید.

3- استراحت: در صورتی که درد مچ پا ایجاد شده است، بهتر است از فعالیت‌های جسمانی خود استراحت کنید. همچنین، اگر درد ادامه دارد، بهتر است به پزشک مراجعه کنید.

4- گرم کردن قبل از ورزش: قبل از انجام ورزش، بهتر است تمرینات کششی انجام دهید. گرم کردن عضلات و بافت‌های نرم، مانند رباط‌ها و تاندون‌ها، می‌تواند به کاهش خطر آسیب‌دیدگی کمک کند.

در کل، جلوگیری از درد مچ پا ممکن است ناشی از انجام تمرینات ورزشی درست و منظم، حفظ وزن سالم و استفاده از کفش‌های مناسب باشد. همچنین، در صورت بروز درد مچ پا، بهتر است به پزشک مراجعه کنید تا بتوانید درمان مناسبی را برای خود تجربه کنید.