بیماری پارکینسون یک بیماری عصبی مزمن است که به طور نهفته در بدن پیشرفت می‌کند و عمدتاً با لرزش، گرفتگی عضلانی و حرکت آهسته و غیرطبیعی مشخص می‌شود. این بیماری با تخریب گانگلیون‌های پایه در مغز و کاهش انتقال دهنده عصبی دوپامین همراه است. زندگی با بیماری پارکینسون نیاز به سازگاری‌های مجدد همیشگی دارد، زیرا این بیماری به تدریج پیشرفت می‌کند تا جایی که فرد به معلولیت برسد. بسته به میزان اختلال، فعالیت‌های روزمره مانند لباس پوشیدن، رانندگی و غذا خوردن ممکن است برای فرد دشوار شوند. همچنین، نقش‌های فرد در خانواده، اجتماع و کار نیز ممکن است نیاز به تعریف و سازگاری مجدد داشته باشد.
متخصصین کاردرمانی در زمینه کمک به افراد مبتلا به بیماری پارکینسون برای کنترل و مدیریت کارهایشان در زندگی روزمره تخصص دارند. آن‌ها می‌توانند افراد مبتلا به این بیماری را قادر سازند تا توانایی‌های فعلی خود را به حداکثر برسانند، استقلال خود را تا جایی که ممکن است حفظ کنند و استراتژی‌های مقابله‌ای را برای مقابله با مشکلات احتمالی در آینده پیاده کنند.
بیماری پارکینسون دقیقاً چیست؟
سلول‌های عصبی درون مغز حرکات بدن را کنترل می‌کنند. برای آنکه حرکتی صورت بگیرد، یک فرآیند شیمیایی اتفاق می‌افتد. در طی این فرایند، پیام‌هایی به هر سلول منتقل می‌شود که به انتقال‌دهنده‌های عصبی معروف هستند. در بدن سالم، این پیام‌ها به طور کارآمد و مؤثری منتقل می‌شوند و حرکات کنترل‌شده و مناسبی را در فرد ایجاد می‌کنند. در یک فرد مبتلا به پارکینسون، این پیام‌ها مختل شده و به این راحتی به عضلات منتقل نمی‌شوند و در نتیجه در کنترل حرکات بدن مشکل ایجاد می‌شود.
وقتی پیام‌ها نتوانند به‌درستی منتقل شوند، گفته می‌شود که فرد کمبود دوپامین دارد، این ماده یکی از مواد شیمیایی است که در کنترل حرکت نقش بسزایی دارد. در افراد مبتلا به بیماری پارکینسون، بین 70 تا 80٪ از سلول‌هایی که تولیدکننده دوپامین هستند، کاهش‌یافته و از بین می‌روند. این مسئله عمدتاً در قسمت کوچکی از مغز رخ می‌دهد.
دلایل اینکه سلول‌های تولیدکننده دوپامین، تحلیل می‌شوند هنوز نامشخص است. به‌طورکلی تصور می‌شود که عوامل متعددی مسئول این عارضه هستند و حیطه‌هایی از جمله پیری، عوامل ژنتیکی، عوامل محیطی و ویروس‌ها، در تحقیقات فعلی در حال بررسی هستند. همچنین هنوز مشخص نیست که چرا برخی از افراد به این بیماری مبتلا می‌شوند اما برخی دیگر به این بیماری دچار نمی‌شوند.
چگونه کاردرمانی به مشکلات مربوط به پارکینسون کمک می‌کند؟
بیماری پارکینسون از هر 100 فرد بالای 65 سال، یک تا دو نفر را درگیر می‌کند؛ اما در بیشتر افراد علائم بیماری پارکینسون قبل از 50 سالگی ظاهر می‌شود. پارکینسون ثبت شده است که در مردان بیشتر از زنان است.
بیماری پارکینسون بر بسیاری از جنبه‌های زندگی روزمره فرد و همچنین توانایی‌های وی برای انجام کارهای روزمره مانند موارد ذکر شده در زیر تأثیر می‌گذارد:
- شستشو
- لباس پوشیدن
- رانندگی
- فعالیت‌های کاری
- خوابیدن
- فعالیت‌های سرگرم‌کننده
- فعالیت‌های اجتماعی
- پخت‌وپز
- تمیز کردن
کاردرمانگرها می‌توانند به افراد مبتلا به بیماری پارکینسون کمک کنند تا کارهای روزمره خود را بهتر و راحت‌تر مدیریت کنند، مستقل بمانند، سرگرمی‌ها و علایق خود را ادامه دهند و با تغییراتی که در توانایی‌هایشان ایجاد می‌شود مقابله کنند.
کاردرمانگرها با این بیماران کار می‌کنند و اهداف معنادار و هدفمندی را شناسایی می‌کنند که می‌توانند با استفاده از تکنیک‌های مختلف، تغییر محیط و استفاده از تجهیزات جدید استقلال خود را حفظ کنند یا آن را دوباره به دست بیاورند یا بهبود بخشند.
پس از شناسایی مشکلاتی که فرد مبتلا به پارکینسون را درگیر کرده است، کاردرمانگر می‌تواند با روش‌های زیر، به او کمک کند:
- تمرین فعالیت‌ها در مراحل قابل‌کنترل
- آموزش نحوه‌ی درجه‌بندی صحیح فعالیت‌ها به این افراد
- توصیه‌ی تغییراتی برای سهولت در انجام کارها
- ارائه‌ی کمک‌هایی برای رسیدن به موفقيت كامل در انجام فعالیت‌های روزمره فرد
هدف از اصلاحات فوق این است که به افراد مبتلا به پارکینسون امکان حفظ و بهبود توانایی‌های خود در انجام کارهای روزمره داده شده و افزایش رضایت کلی از زندگی آن‌ها فراهم شود.
کاردرمانی برای علائم پارکینسون
در این قسمت علائم پارکینسون و تأثیر کاردرمانی در برطرف شدن علائم به‌طور مختصر و مفید توضیح داده شده است:
لرزش
اگر لرزش (رعشه) دارید، این مسئله می‌تواند در کارهای روزمره مانند بستن دکمه‌ی پیراهن یا آرایش کردن تأثیر بگذارد. یک متخصص کاردرمانی می‌تواند به شما در مورد روش‌های مختلف کنترل لرزش‌تان توصیه‌هایی کند. وی همچنین می‌تواند تمریناتی را برای کمک به بهبود عملکرد دست شما پیشنهاد دهد.
خستگی مفرط
بیماری پارکینسون ممکن است باعث احساس خستگی شدید و کاهش انرژی شما شود. به همین دلیل، کاردرمانگر شما ممکن است از شما بخواهد یک دفترچه یادداشت با خود نگه دارید. این کار به شما کمک می‌کند تا بررسی کنید کدام فعالیت‌ها باعث خستگی شما می‌شوند و در چه زمانی از روز احساس خستگی بیشتری دارید. متخصصین کاردرمانی می‌توانند به شما کمک کنند تا برنامه‌ریزی مناسبی برای طول روز داشته باشید، سرعت عملکرد خود را حفظ کنید، ورزش ملایمی انجام دهید و به خوبی استراحت کنید. همچنین، آن‌ها می‌توانند روش‌هایی را پیشنهاد دهند تا به شما کمک کنند یک روتین خواب مناسب داشته باشید.
ارتباطات
افراد مبتلا به پارکینسون ممکن است در ارتباطات و مکاتبات خود، مشکلاتی را تجربه کنند از جمله تغییر در دست خط. کاردرمانگرها می‌توانند در این زمینه، از جمله جلوگیری از حواس‌پرتی در هنگام نوشتن، یا توجه به هر حرفی که هنگام نوشتن ایجاد می‌شود، به بیماران کمک کنند.
آن‌ها همچنین می‌توانند از شما برای شروع یا ادامه استفاده از کامپیوتر و سایر فناوری‌ها، برای کمک در انجام مکاتبات روزمره پشتیبانی کنند یا جاهایی که می‌توانند این کارها را آموزش دهند، را به شما پیشنهاد کنند.
اضطراب
اگر دچار بیماری پارکینسون هستید، ممکن است دچار اضطراب و نگرانی شوید. این اضطراب ممکن است به خاطر تغییراتی در مواد شیمیایی درون مغزتان باشد که خلق و خوی شما را کنترل و تنظیم می‌کند یا به خاطر نگرانی‌هایی باشد که شما در مورد زندگی کردن با این بیماری برای مدت طولانی دارید. به طور مثال، این بیماری شاید باعث شده که از حضور در فعالیت‌هایی خودداری کنید زیرا از زمین خوردن، مشکل در خوردن و آشامیدن در جمع هراس دارید.
برخی افراد مبتلا به پارکینسون دچار اضطرابی می‌شوند که در زمانی که اثر دارو از بین رفته است رخ می‌دهد. وقتی کسی دارویشان را بدهد، علائم‌شان بهبود پیدا خواهد کرد؛ اما این علائم گاهی اوقات ممکن است قبل از مصرف دوز بعدی، برگردند و این باعث می‌شود تا وضعیت فرد نوسان پیدا کند. به این شرایط “از بین رفتن اثر دارو” می‌گویند. یک متخصص کاردرمانی ممکن است بتواند به یافتن راهکارهایی برای غلبه بر اضطراب کمک کند. همچنین، در صورت لزوم، می‌تواند شما را به یک متخصص سلامت روان ارجاع دهد.
جلسات کاردرمانی برای پارکینسون
در اولین جلسه‌‌ی شما، یک کاردرمانگر سؤالاتی را در مورد کار، خانه و زندگی خانوادگی‌تان، نقش‌ها و وظایف شما و انواع فعالیت‌هایی که به آن‌ها نیاز دارید و یا می‌خواهید انجام دهید، می‌پرسد.
همچنین از شما دربارهی اولویت‌های مهم و اصلی‌تان، سبک زندگی معمول و آنچه که ممکن است شما را از انجام کارهای روزانه‌تان بازدارد، سؤال خواهد کرد. یک متخصص کاردرمانی همچنین تأثیر هر مشکل دیگری در سلامتی‌تان را بر زندگی روزمره شما بررسی خواهد کرد.
کاردرمانگر با شما برای ایجاد یک برنامه اقدام کار خواهد کرد. این برنامه معمولاً شامل اهدافی می‌باشند که می‌خواهید با گذراندن تعدادی جلسات به آن‌ها دست یابید. یک دوست، عضوی از خانواده یا پرستار می‌تواند در این جلسات شما را همراهی کند. این جلسات را می‌توان در خانه، خارج از خانه یا در محل کار انجام داد.
کاردرمانی برای پارکینسون در محل کار
استفاده از جلسات تمرینی برای انتخاب و سازماندهی تجهیزات یا تطبیقات مناسب برای خانه یا محل کار، از جمله کاربردهای مفیدی است که می‌توان از آن‌ها بهره برد. همچنین، این جلسات می‌توانند برای تمرین تکنیک‌های خاصی مانند روی تخت رفتن و پایین آمدن مورد استفاده قرار گیرند.
با مدیریت دقیق درمان و دریافت حمایت‌های لازم، وابسته به نوع شغل و پیشرفت علائم، افراد مبتلا به بیماری پارکینسون می‌توانند سال‌ها به کار خود ادامه دهند.
در صورت دشواری در انجام وظایف عملی شغلی، متخصصین کاردرمانی می‌توانند محل کار را ارزیابی کرده و تنظیمات مناسب برای کمک به افراد مبتلا به بیماری پارکینسون را پیشنهاد دهند. آن‌ها همچنین می‌توانند در مورد مسئولیت‌های خود با کارفرمای شما صحبت کرده و به‌عنوان رابطی بین شما، کارفرمای شما و سایر خدماتی که ممکن است به شما کمک کنند، عمل کنند. همچنین، کارفرمای شما ممکن است خدمات بهداشت شغلی خاص خود را داشته باشد که می‌توانید از آن استفاده کنید.
انتخاب تجهیزات
بدون مشورت با کاردرمانگر خود نباید هیچ وسیله‌ای مانند صندلی‌های راحتی و ماساژ یا اسکوترهای حرکتی را خریداری کنید، حتی اگر شخصی که این تجهیزات را می‌فروشد ادعا کند که نیازهای افراد مبتلا به پارکینسون را به‌خوبی درک می‌کند.
خلاصه
زندگی با یک بیماری طولانی‌مدت مانند بیماری پارکینسون می‌تواند برای فرد و خانواده‌اش بسیار چالش‌برانگیز باشد. هدف از کاردرمانی کمک به هر فرد در دستیابی به یک سبک زندگی مستقل، مولد و رضایت‌بخش، با استفاده از روش‌های مبتنی بر عملکرد و فعالیت سودمند است.
